główne cele
1. WSZYSCY NA ZIELONY SZLAK
Do realizacji przedsięwzięć ekologicznych Miasto powinno zapraszać wszystkich mieszkańców, a także organizacje pozarządowe (NGO), rady dzielnic, wspólnoty mieszkaniowe, spółdzielnie, samorządy szkolne i studenckie, kluby sportowe oraz ruchy społeczne itd. Należy umożliwiać im współrealizowanie miejskich przedsięwzięć ekologicznych np. poprzez ZLECANIE ZADAŃ czy DOFINANSOWANIE ich własnych pomysłów. Powinno się także dopuścić czynnik społeczny np. NGO-sy i częstochowskie rady dzielnic do wszelkich komisji, zespołów i innych kolegiów opiniujących i oceniających miejskie inwestycje związane z ekologią.
Rozpowszechniajmy wiedzę o społecznych narzędziach partycypacji, takich jak budżet obywatelski, konsultacje społeczne czy inicjatywa lokalna i wykorzystujmy je do maksymalizacji efektów ekologicznych. W sprawach dotyczących np. wycinki drzew, likwidacji czy przekształcenia terenów zielonych miejskie KONSULTACJE SPOŁECZNE powinny być każdorazowo obowiązkowo przeprowadzane. W ramach konkursów do INICJATYWY LOKALNEJ należy zabezpieczyć odpowiednią pulę środków, np. 50% ogólnej miejskiej kwoty dofinansowania na eko-działania. Także częstochowski BUDŻET OBYWATELSKI powinien mieć zarezerwowaną kwotę na zadania ekologiczne, np. 25% puli ogólnomiejskiej.
2. ZIELONY SAMORZĄD
Wieloletni PROGRAM EKOLOGICZNY DLA CZĘSTOCHOWY powinien być zaplanowany i przeprowadzony przez samorząd miejski. Należy go wprowadzić w życie szeregiem uchwał Rady Miasta, po przeprowadzeniu szerokich konsultacji społecznych oraz akcji promocyjnej. Na jego realizację muszą być zabezpieczone także odpowiednie środki w corocznym budżecie.
Nad realizacją tego programu powinien czuwać wysoki rangą urzędnik, najlepiej WICEPREZYDENT ds. EKOLOGII – o zakresie kompetencji obejmującym wszystkie działy miejskiej administracji. Składałby on również Radzie Miasta specjalne coroczne SPRAWOZDANIE o stanie jego realizacji.
Urząd Miasta powinien dać przykład działań ekologicznych poprzez wprowadzenie w obiektach i instytucjach miejskich, jednostkach podległych oraz spółkach zależnych wieloletnich PROGRAMÓW I STANDARDÓW PRO-EKOLOGICZNYCH jak: pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł energii, termomodernizacja budynków, systemy oszczędzania energii, stworzenie przyjaznego zielonego otoczenia i ekologicznych rozwiązań architektonicznych, szczelny system recyklingu, błękitna infrastruktura np. przyrynkowe zbiorniki na wodę itd. Należy również doprowadzić do wprowadzenia KRYTERIÓW EKOLOGICZNYCH w MIEJSKICH KONKURSACH I PRZETARGACH, tak by przy ich ocenie i rozstrzyganiu istotnie wpływały one na ostateczny wynik.
Planowanie przestrzenne i rozwój miejskiej infrastruktury wymaga powołania kompetentnego i apolitycznego doradcy, służącego zarówno miejskim decydentom i instytucjom, organom miejskich spółek, jak i lokalnym inwestorom, deweloperom czy przedsiębiorcom. Funkcje te powinno spełniać
specjalne biuro MIEJSKIEGO ARCHITEKTA, które uczestniczyłoby także w tworzeniu Miejskiego Programu Ekologicznego. Architekt Miejski powinien opracować miejskie ZIELONO-NIEBIESKIE STANDARDY PROJEKTOWANIA komunikacji i infrastruktury m.in. zapobiegające powstawaniu wysp ciepła, przeciwdziałające tzw. rozlewaniu się miasta, chroniące przed nadmiernym hałasem czy sprzyjające tworzeniu korytarzy powietrznych miasta. Planowanie przestrzenne powinno zakładać także odpowiednie usytuowanie parków i skwerów oraz określenie procentowego wskaźnika terenów biologicznie czynnych.
3. ZIELONO – NIEBIESKIM SZLAKIEM
Jednym z symptomów negatywnych zmian klimatu w naszej części Europy są letnie deszcze nawalne powodujące lokalne powodzie i podtopienia, podczas gdy przez większą część roku doświadcza nas permanenta susza. Jednym z rozwiązań tego problemu jest wdrożenie wieloletniego PROGRAMU ROZWOJU MIEJSKIEJ INFILTRACJI I RETENCJI.
Miejska infrastruktura powinna być wielofunkcyjna. Place, budynki, parki, skwery, obiekty sportowe czy ciągi komunikacyjne poza swymi podstawowymi funkcjami dodatkowo muszą wchłaniać i zatrzymywać maksymalnie dużo wody opadowej i zapobiegać tym samym jej szybkiemu spływaniu do kanalizacji deszczowej.
Z drugiej strony w razie nawalnej ulewy infrastruktura miejska powinna móc czasowo lokalnie gromadzić większe ilości wody, zapobiegając niekontrolowanym podtopieniom. Rozwiązaniem powinny być np. PRZYRYNNOWE ZBIORNIKI na deszczówkę przy miejskich budynkach, ZIELONE DACHY, WODNE OGRODY wzdłuż ciągów komunikacyjnych, dekoracyjne PLACE WODNE, NIECKI PARKOWE albo wielofunkcyjne boiska, korty czy skateparki – stające się na czas ulewy LOKALNYMI ZBIORNIKAMI RETENCYJNYMI.
Koniecznym jest również zwiększenie nakładów na KANALIZACJĘ BURZOWĄ, a także jej bieżąca kontrola w kierunku zachowania czystości wód opadowych wpływających do lokalnych rzek.
4. PAMIĘTAJMY O OGRODACH I PARKACH
Dobrze zaprojektowane miasto powinno posiadać strefy sprzyjające odpoczynkowi i rekreacji usytuowane blisko zabudowań mieszkalnych. Tę rolę od wieków pełnią w miastach parki i ogrody. Dlatego każda dzielnica w Częstochowie powinna mieć wielofunkcyjny PARK DZIELICOWY, spełniający dodatkowo funkcje infiltracji i retencji, zapobiegający tworzeniu tzw. wysp ciepła oraz chroniący bioróżnorodność.
W przestrzeni miejskiej należy dokonywać nasadzeń niższej roślinności i zastępować tradycyjne ogrodzenia ZIELONYMI PŁOTAMI, a fasady budynków pokrywać tzw. ZIELONYMI ŚCIANAMI utworzonymi z żywopłotów, pnączy oraz krzewów.
W Częstochowie powinien powstać służący zachowaniu bioróżnorodności system stałych ŁĄK KWIETNYCH. Należy też pomyśleć o stworzeniu miejskiego OGRODU BOTANICZNEGO, który poza walorami użytkowymi i rekreacyjnymi mógłby pełnić także rolę edukacyjną.
5. PRZEWODNICY ZIELONEGO SZLAKU
Biurokracja i trudności z obsługą finansową przy pozyskiwaniu dofinansowania z publicznych programów, a także właściwe rozliczanie inwestycji ekologicznych mogą stać się istotną barierą dla mieszkańców. Zwłaszcza osoby wykluczone cyfrowo, starsze oraz nieporadne mogą mieć duży problem ze skorzystaniem z rządowych i samorządowych narzędzi i funduszy wsparcia inwestycji ekologicznych. Pojawił się również problem oszustów i naciągaczy wykorzystujących niewiedzę i różne biurokratyczne zawiłości, by wyłudzić pieniądze lub namówić do podpisywania niekorzystnych umów.
Dlatego należy stworzyć w Częstochowie miejski PUNKT INFORMACJI EKOLOGICZNEJ z profesjonalnym personelem oraz INFOLINIĄ, a także przystępną PLATFORMĘ INFORMACYJNĄ. Należy także stworzyć mobilny zespół EKO-DORADCÓW, pomagających osobom niepełnosprawnym, starszym i nieporadnym w skorzystaniu z publicznych narzędzi transformacji ekologicznej. Zadania te częściowo można by realizować we współpracy z wyspecjalizowanymi organizacjami pozarządowymi.
6. TRASĄ CZĘSTOCHOWSKICH TRAMWAJÓW
W centrach dużych polskich miast smog komunikacyjny często dorównuje zanieczyszczeniom powodowanym domowym spalaniem węgla. Składają się na niego przede wszystkim spaliny silnikowe oraz pyły powstałe podczas zużywania opon i klocków hamulcowych. Zwłaszcza w okresie letnim, pod wpływem promienowania słonecznego i niskiej wilgotności, wzrasta jego toksyczność i zagrożenie dla środowiska naturalnego oraz zdrowia i życia ludzi. By zmniejszyć to zagrożenie i zapobiegać wznoszeniu pyłów i zanieczyszczeń latem ulice należy regularnie zmywać.
W Częstochowie mamy duże tradycje związane z TRAMWAJAMI. To szybki i wygodny, a także nie generujący smogu komunikacyjnego środek publicznego transportu. Powinniśmy go rozwijać, a podróżowanie tramwajem powinno być dla mieszkańców i turystów ekologiczne i ekonomiczne, tzn. NIEODPŁATNE. Dzięki temu zachęcimy do rezygnacji z jazdy własnym autem na rzecz EKO-KOMUNIKACJI PUBLICZNEJ. Sieć tramwajową powinno się także dalej rozbudowywać, w pierwszej kolejności w kierunku dzielnicy Parkitka, aż do Szpitala Wojewódzkiego.
7. ZIELONY SZLAK DLA BIZNESU
Dotychczasowa polityka pro-ekologiczna władz i samorządów w stosunku do przedsiębiorców koncentrowała się na nasyłaniu kontroli i nakładaniu kar za odstępstwa i niezgodności z przepisami.
Miasto powinno również zaproponować pozytywne rozwiązania lokalnym firmom, co pozwoli uzyskać dodatkowy efekt ekologiczny i uwolni miejski budżet od znaczącego ciężaru inwestycyjnego.
Należy wprowadzić miejskie EKO-CERTYFIKATY dla przedsiębiorstw wdrażających zielono-niebieskie rozwiązania i standardy. Złoty, srebrny czy brązowy certyfikat mógłby przynosić także konkretne korzyści finansowe. Firmy takie mogłyby również liczyć na BEZPŁATNĄ REKLAMĘ i promocję na miejskich imprezach, targach, wydarzeniach sportowych, na miejskich portalach i informatorach czy na publicznych środkach komunikacji.
Nieruchomości służące prowadzeniu działalności gospodarczej, na których przedsiębiorcy realizowaliby pro-ekologiczne inwestycje, mogłyby być częściowo ZWOLNIONE Z GMINNEGO PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI np. w ramach formuły de minimis.
8. TRAKT ŚCIEŻEK ROWEROWYCH
Podróżowanie rowerem jest jednym z najbardziej ekologicznych sposobów przemieszczania się w miastach. Dlatego trzeba stworzyć zintegrowany i funkcjonalny SYSTEM DRÓG ROWEROWYCH oraz dostosować obecnie istniejącą infrastrukturę do komunikacji rowerowej m.in. poprzez poszerzanie dróg rowerowych, ich właściwe oznakowanie i konserwację, utworzenie kontrapasów, czy stref wyłącznych dla ruchu rowerowego.
Stwórzmy przyjazny system PARKINGÓW ROWEROWYCH w kluczowych dla rowerzystów miejscach np. przy publicznych instytucjach, szkołach, obiektach sportowych, centrach handlowych, punktach widokowych, atrakcjach turystycznych czy miejscach rekreacyjnych. Zakłady pracy, obiekty handlowe i usługowe, spółdzielnie czy wspólnoty mieszkaniowe i inne podmioty powinny mieć możliwość zgłoszenia swojego „PRZYSTANKU ROWEROWEGO” – w postaci stojaka na rower (typu U, umożliwiającego przypięcie roweru za ramę) z ławeczką do odpoczynku – do dedykowanej miejskiej interaktywnej mapy rowerowej.
Należy stworzyć przyjazną internetową PLATFORMĘ INFORMACYJNĄ kompleksowo poświęconą komunikacji rowerowej, a także corocznie poszerzać system ROWERU MIEJSKIEGO.
Częstochowa powinna podjąć współpracę z gminami naszego regionu w celu stworzenia wspólnej sieci rowerowej, ze szczególnym uwzględnieniem miejsc atrakcyjnych krajoznawczo, dystryktów handlowych i przemysłowych, a także obszarów gęstej zabudowy.
9. DBAJMY O PORZĄDEK NA SZLAKU
Właściwa selekcja odpadów „u źródła”, czyli dokonywana przez nas samych w domach, jest najefektywniejsza i najtańsza. Dlatego na naszych osiedlach powinno stać znacznie więcej pojemników na papier, plastik, szkło oraz BIO, niż na odpady zmieszane. Tak niestety nie jest zwłaszcza w zabudowie wysokiej. Ma to wpływ nie tylko na ciągłe podwyżki opłat za śmieci, ale ponadto skutkuje znacznym wzrostem kosztów ekologicznych.
Miasto powinno podjąć szczególne kroki, by zwiększyć poziom i jakość selekcji zwłaszcza W ZABUDOWIE WYSOKIEJ, m.in. poprzez częste KONTROLE POJEMNIKÓW, rezygnację z tzw. dzwonów na rzecz KOSZY Z KLAPAMI, tworzenie specjalnych OSOBNYCH ZATOCZEK NA SELEKCJĘ, uruchomienie DZIELNICOWYCH PSZOK-ów oraz regularną DYSTRYBUCJĘ WORKÓW NA SELEKCJĘ mieszkańcom kamienic i bloków. Niezbędne są także specjalne akcje i INFORMATORY promujące recykling.
10. SZLAKIEM POŚRÓD DRZEW
Rola drzew, zwłaszcza w mieście, jest nie do przecenienia. Drzewa pełnią funkcje hydrologiczne, filtracyjne, dźwiękochłonne, zapobiegają tworzeniu się miejskich wysp ciepła, utrzymują bioróżnorodność i oczyszczają powietrze.
W Częstochowie należy stworzyć PROGRAM OCHRONY MIEJSKICH DRZEW oraz system regularnych nowych NASADZEŃ. Musimy zastąpić politykę wycinania starych dorodnych egzemplarzy – dokonywanych zwykle przy remontach i przebudowach miejskiej infrastruktury – praktyką ich zachowania lub ewentualnym PRZESADZANIEM. A jeśli już musimy wycinać drzewa na działkach należących do miasta, należy przyjąć zasadę: 1 wycięte drzewo za np. 100 nowych nasadzeń.
Drzewa należy odpowiednio zabezpieczać podczas budów i remontów, a także corocznie rezerwować odpowiednie środki na zwalczanie pasożytów i chorób drzewostanu miejskiego.
Powinniśmy szczegółowo zinwentaryzować wszystkie miejskie drzewa, zwłaszcza pod kątem egzemplarzy wyjątkowo cennych i POMNIKÓW PRZYRODY. Nowe nasadzenia winny być właściwie pielęgnowane i monitorowane, a w opiekę nad nimi winny być włączane lokalne społeczności, z którymi miasto powinno konsultować ewentualne zmiany w drzewostanie.
11. ZIELONY SZLAK W KAŻDYM OGRODZIE
Odpady zielone to nawet 30% wszystkich śmieci wytwarzanych przez gospodarstwa domowe. Skoszona trawa, opadłe liście, gałęzie czy odpadki ogrodowe i kuchenne to corocznie tysiące ton odpadów przewożonych ciężarówkami setki kilometrów na składowiska i kompostownie. Koszty transportu czy przetwarzania bezpośrednio przekładają się na opłaty za śmieci dla mieszkańców, ale przy okazji tworzą olbrzymi koszt ekologiczny.
Dlatego należy stworzyć system MIEJSKICH KOMPOSTOWNIKÓW PRZYDOMOWYCH. Powinny być bezpłatnie udostępniane mieszkańcom przez miasto i rejestrowane, podobnie jak to ma teraz miejsce ze zwykłymi pojemnikami na odpady. Posiadanie przydomowego kompostownika, własnego lub udostępnionego przez gminę, dodatkowo skutkowałoby ULGĄ ZA WYWÓZ ŚMIECI w wysokości 10 zł od osoby w danym gospodarstwie domowym miesięcznie. Oczywiście w związku z tym nie odbierano by wtedy z danej posesji odpadów „bio” w brązowych pojemnikach czy workach.
12. CZĘSTOCHOWSKIE SKARBY ZIELONEGO SZLAKU
W Częstochowie bardzo brakuje tradycyjnych, zakorzenionych w świadomości społecznej form obszarowej ochrony przyrody, takich jak użytek ekologiczny, rezerwat przyrody, zespół przyrodniczo-krajobrazowy, stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej. Tymczasem jest u nas wiele miejsc, które zasługują na taką ochronę np. ŁĄKI NADRZECZNE W KAWODRZY, STARORZECZE KONOPKI PRZY MALOWNICZEJ, GÓRA MODOSOWA, ŁĘG W DOLINIE SZARLEJKI, ŹRÓDLISKO W SZARLEJCE, SKARPA W MIROWIE, POPŁAWKI DÓŁ, GÓRA KAMYK, JAR W MIROWIE (Susków Dół) czy TORFOWISKO PRZY SOKOLEJ. Do ochrony tych wyjątkowych dla częstochowian miejsc potrzeba jedynie woli samorządu w postaci odpowiednich uchwał Rady Miasta.
Na szczególną ochronę oraz właściwą pielęgnację zasługują ŁĄKI TRZĘŚLICOWE w obszarze NATURA 2000 „Walaszczyki w Częstochowie”. Są one jednymi z najpiękniejszych zbiorowisk roślinnych Polski, a swą nazwę zawdzięczają trawie – trzęślicy modrej (Moliniacaerulea), której ciemnofioletowe źdźbła nadają im swoisty wygląd. W runi rosną bardzo efektowne byliny, m.in.: kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty i goryczka wąskolistna – gatunki w Polsce rzadkie i podlegające ochronie ścisłej. Niestety łąki te, nie koszone regularnie, z roku na rok coraz bardziej zarastają i wkrótce mogą stracić swój walor przyrodniczy. Tymczasem, gdyby o ten teren zadbać i np. stworzyć dodatkowo drewniane pomosty – łąki te mogłyby stać się celem edukacyjnych wycieczek.
13. ZIELONA ŚCIEŻKA EDUKACYJNA
Edukacja ekologiczna nie powinna obejmować tylko najmłodszych, jak to się zwykle teraz dzieje. Aby ocalić nasze wspólne dziedzictwo przyrodnicze, musimy wszyscy podjąć wysiłek tu i teraz, a wszelkie działania edukacyjno – promocyjne powinny mieć atrakcyjną, nowoczesną i przystępną formę, skierowaną do różnych grup docelowych.
Dlatego miasto powinno rozpocząć długoterminową kompleksową KAMPANIĘ EDUKACYJNO-PROMOCYJNĄ skierowaną do wszystkich mieszkańców. Powinno do tego używać wszelkich form i narzędzi – od nowoczesnych platform informacyjnych, jak promowane strony internetowe, portale społecznościowe, aplikacje, czy telewizje internetowe, aż po klasyczne działania społeczne jak warsztaty, prelekcje, festyny, czy cykliczne imprezy i konkursy.
Regularnie powinien ukazywać się również kompleksowy miejski INFORMATOR EKOLOGICZNY, który byłby dystrybuowany do domów i mieszkań wszystkich częstochowian.
Przy zielono-niebieskich inwestycjach miejskich powinno się umieszczać odpowiednie TABLICE INFORMACYJNE edukujące mieszkańców o ich walorach.
14. ŚWIEŻE POWIETRZE NA SZLAKU
Poza smogiem komunikacyjnym najważniejszym problemem w polskich miastach jest tzw. niska emisja, czyli zanieczyszczenia generowane ze spalania w piecach paliw kopalnych, a nierzadko także zwykłych śmieci. W Częstochowie, zwłaszcza zimą, wszyscy cierpimy z powodu trującego powietrza. Niestety za część tych zanieczyszczeń odpowiada również gmina.
Miasto musi natychmiast wdrożyć procedury WYMIANY PIECÓW centralnego ogrzewania we własnych zasobach na źródła bardziej ekologiczne. Budynki komunalne, szkoły i instytucje powinny także zostać wyposażone w nowoczesne SYSTEMY POZYSKIWANIA ENERGII SŁONECZNEJ, a przetargi na dostawę prądu w zasobach gminnych powinny w miarę możliwości uwzględniać odpowiedni WSKAŹNIK ENERGII UZYSKANY Z OZE.
Gmina powinna także stworzyć odpowiedni PROGRAM DOFINANSOWANIA dla mieszkańców wdrażających rozwiązania ekologiczne, który uzupełniał by rządowe programy takie jak „Czyste powietrze” (promujący wymianę kopciuchów), czy „Mój prąd” (wspierający montaż paneli słonecznych). Miejscy EKO-DORADCY powinni pomagać mieszkańcom w radzeniu sobie z biurokracją związaną z pozyskaniem i rozliczaniem funduszy na inwestycje ekologiczne.
Należy również stworzyć program wsparcia dla realizacji w mieście BUDYNKÓW PASYWNYCH, ZEROENERGETYCZNYCH czy ZEROEMISYJNYCH.
15. OCHRONA ZIELONEGO SZLAKU
W polskich miastach coraz częściej słyszymy o problemie dzikich wysypisk, nielegalnych składowisk niebezpiecznych odpadów, czy zanieczyszczeń wlewanych do rzek czy zbiorników wodnych. Innym problem zagrażającym lokalnemu środowisku naturalnemu, a w konsekwencji także mieszkańcom miasta, są inwazyjne gatunki fauny i flory, czy różnego rodzaju choroby roślin i zwierząt. Konsekwencje takich zdarzeń nierzadko ostatecznie spadają na gminę, co łączy się zwykle z olbrzymimi wydatkami z kieszeni podatników.
Dlatego Częstochowa powinna wprowadzić odpowiednie PROCEDURY zapobiegania i radzenia sobie z tymi wyzwaniami. Należy zabezpieczyć na to środki w corocznym budżecie oraz wyposażyć służby miejskie w fachową wiedzę i odpowiednie narzędzia do monitoringu i kontroli tego rodzaju zagrożeń.
Zwłaszcza STRAŻ MIEJSKA powinna bardziej skupić się na ochronie przyrody. Pilnie należy wprowadzić częste PATROLE i zastosować FOTOPUŁAPKI w miejscach częstego porzucania śmieci, rozpocząć MONITORING RZEK I KANAŁÓW BURZOWYCH pod względem ich zanieczyszczania, wzmożyć KONTROLE WYPALANIA TRAW I SPALANIA ODPADÓW, regularnie WYKASZAĆ ROŚLINY INWAZYJNE i ZWALCZAĆ SZKODNIKI itd.